NABUCCO

Nabucco boru kemeri - tebii qazın Türkiyeden - Bolqarıstan, Rumıniya ve Macarıstanı keçmekle Avstriyaya qeder daşınması yoludur. Bu kemerin Erzurumdan Avstriyanın en böyük tebii qaz merkezi olan Baumqartene qeder uzanması gözlenilir. Kemer Avropanı tebii qazla temin eden yegane qaz xettine alternativ olaraq Avropanın Rusiyadan olan asılılığını aradan qaldırmağa ve enerji tehlükesizliyini temin etmeye yönelib. Layihe AB ve ABŞ terefinden desteklenir.
Layihenin hazırlıqları 2002-ci ilin fevralında Avstriyanın OMV ve Türkiyenin BOTAŞ şirketleri arasında aparılan danışıqlardan sonra başlayıb. 2002-ci ilin iyununda beş kompaniya Nabucco boru kemerinin tikintisile bağlı razılaşma protokolu imzaladılar ve bunu 2002-ci ilin oktyabrında imzalanan Emekdaşlıq haqqında razılaşma ile tesdiqlediler. 2003-cü ilin dekabrında Avropa Komissiyası layihenin gerçekleşdirilmesinin tehlilleri, o cümleden bazarın tehlili, texniki ve maliye araşdırmaları üçün gözlenilen deyerinin 50% mebleğinde qrant ayırdığını élan etdi. 2005-ci il iyunun 28-de Nabucconun beş terefdaşı arasında “Joint Venture” razılaşması imzalandı. 2008-in fevralında RWE (Almaniya) konsorsiumun aksioneri oldu. 2008-ci il iyunun 11-de Azerbaycan qazının Nabucco boru kemeri ile Bolqarıstana çatdırılması üçün birinci müqavile imzalandı.
Ümumi uzunluğu 3.300 km olan boru kemeri Erzurumdan Baumqartenedek uzanacaq. Bu kemere Erzurum yaxınlığında Tebriz-Erzurum ve Cenubi Qafqaz boru kemeri (Nabucconu planlaşdırılan Transxezer qaz boru kemeri ile birleşdirecek) qoşulacaq. Polşanın PGNİG qaz kompaniyası Polşanın Nabuccoya birleşmesinin mümkünlüyünü öyrenir.
Diametri 1.420mm olacaq borunun ilk illerde 4.5-den 13 milyard kub metredek qaz daşıyacağı gözlenilir. Bu hecmin 2-den 8 mlrd km-e qederi Baumqartene, qalanı ise borunun keçeceyi ölkelerin istifadesine verileceyi planlaşdırılır. 2020-ci ile ise bu hecmin ilde 31mlrd km. çatacağı gözlenilir.
Ümumi deyeri 7.9milyard € olan boru kemerinin tikintisine 2010-cu ilde başlayıb 2013-cü ilde yekunlaşdırılmaq nezerde tutlur. Layihenin aparıcı şirketi Avstriyanın OMV şirketi olacaq. Kemeri qazla temin edecek eseas yataqlardan biri 2013-cü ilde istismara verileceyi gözlenen Azerbaycanın Şah-Deniz yatağıdır. Yatağın ilde 8mlrd km tebii qaz vereceyi planlaşdırılır.
Dauletabad yatağı ile Nabuccoya qoşulacağı gözlenilen Türkmenistanın ilde 10mlrd km qaz vereceyi ehtimal edilir. Türkmenistan Nabuccoya İran erazisinden ve yaxud Transxezer qaz kemerinden qoşula biler.
Nabuccoya qoşulmağı teklif eden İranın bu isteyini AB ve ABŞ redd edib. Qazaxıstanında gelecekde Transxezer qaz kemeriyle Nabuccoya qoşulacağı gözlenilir.
Nil Delta hövzesinde böyük qaz yataqları aşkar edilen Misirin ilde 3-5mlrd km qazla Ereb qaz kemeri vasitesile Nabuccoya qoşulacağı ehtimal edilir. Ele eyni kemer vasitesiyle İraq qazınında Nabuccoya ötürülmesi gözlenilir. Bundan başqa Nabucconun Rusiyanın Mavi Axın qaz kemeriyle birleşeceyi ehtimalları da mövcuddur.
Nabucco Gas Pipeline İnternational GmbH Layihesinin maliyye direktoru Reinhardt Mitschekdir.

Aksiya sahibi olan şirketler:

OMV (Avstria)
MOL (Macarıstan)
Transgaz (Rumıniya)
Bulgargaz (Bolqarıstan)
BOTAŞ (Türkiye)
RWE (Almaniya)

Her aksioner şirketin 16.67% payı var.
Fransanın Gaz de France şirketi layihede pay sahiblerinden olmaq istese de, bu istek Türkiye terefinden redd edilib. Konsorsium gelecekde layiheye Azerbaycan Dövlet Neft Şirketini de (SOCAR) celb etmek istediyini bildirib. Herçend, SOCAR bu üzvlüyün bir neçe problemli terefini müeyyen edib. Qazaxstanda bu layiheye qoşulmaq üçün hazır olduğunu bildirib. Hetta Gazpromun bele bu layihede iştirak etmek istediyi barede söhbetler gedir. Avropa Komissiyasının Nabucco layihesi üzre koordinatoru ise Jozias van Aartsendir.
2006-cı ilde Gazprom Nabuccoya alternativ Mavi Axının ikinci hissesi olaraq Qara denizin dibinden Türkiyeye, oradan ise Bolqarıstan, Serbiya ve Xorvatiyadan keçmekle Macarıstanın qerbinedek uzanan xetti teklif etdi. 2007-ci ilde ise Bolqarıstan, Serbiya, Macarıstan ve Avstriyadan keçecek Cenub Axını teklif edildi. Ukrayna ise Ukraynanı Gürcüstanla birleşdiren Beyaz Axın layihesini teklif edib.
Avstriyanın neft qaz şirketi OMV Cenub Axını layihesine qoşulur. Bu addımın hem OMV, hem de Avstriya üçün serfeli olacağını şirketin metbuat katibi Tomas Humer deyib. “Biz eyni zamanda iki qaz xettinden qaz ala bileceyik. Bir halda ki, Nabucco ve Cenub axını reqabet aparmır, bu addım OMV-ye Nabucconun sehmdarı olmağa mane olmayacaq”. Gazpromun icraçı direktorunun müavini A. Medvedev bildirib ki, razılaşma yaxın vaxtlarda imzalanacaq. Xatırladım ki, Nabucconun diger sehmdarlarından olan Bolqarıstan ve Macarıstan Cenub Axınına artıq qoşulublar.
Cenub Axınının qazla techizatı üçün Rusiya 2007-ci ilde Türkmenistan ve Qazaxstanla razılığa gelib. Bunun ardından resmi Moskva qazın Avropaya çatdırılması üçün Bolqarıstan ve Serbiya ile razılığa gelib. Lakin AB ve ABŞ Transxezer qaz boru xettini destekleyir. Türkmenistan qazı bu xetle Azerbaycana, burdan ise Bakı-Tbilisi-Erzurum ile Türkiyeye çatdırılacaq ki, Avropaya ötürülmesi planlaşdırılan qazın Nabucco ile yola düşmesi gözlenilir.

Avropanın enerji tehlükesizliyi tebbi ki, Nabuccodan keçir. Lakin bu layihenin heyata keçmesi çox böyük sual altındadır, çünki Avropanı mümkün qeder özünden asılı veziyyetde saxlamaq isteyen Rusiya buna alternativ ve daha real görünen Cenub Axını layihesini teqdim edir. Real ona göre ki, qaz techizatçısı ölkeler Rusiyadan müeyyen derecede asılıdırlar ve Rusiyanın teklifine qeti şekilde yox deye bilmezler. Diger terefden Nabucconun sehmlerini paylaşan diger ölkeler bele Cenub Axınına isti baxırlar.
Lakin Rusiyadan yaxasını qurtarmaq isteyen avropalılar Nabucconun heyata keçmesi üçün mümkün olan bütün variantlara el atırlar. Tekce bunu qeyd etmek kifayet edir ki, Rusiyanın tezyiq göstere bildiyi ölkeler bele (Türkmenistan, Azerbaycan) ruslarla danışıqlara getmekden başqa bir şey ved etmeyibler. Tebii ki, bu addım qaz ixracatçısı olan ölkelerin mehsullarını ikinci elden avropaya teklif etmek istemediklerini gösterir.

ЗАЛОЖНИКИ ПАНКИССКОГО УЩЕЛЬЯ

Çeçenistanda müharibe çoxdan senqiyib. Amma hele de bir çox çeçen vetenlerine döne bilmeyerek dünyanın müxtelif ölkelerinde qaçqın heyatı sürdürür. Müharibenin ilk günlerinde Çeçenistanla Gürcüstanı ayiram sıldırım dağ aşırımlarını keçerek Pankisi vadise gelen çeçnlerin veziyyeti hele de acınaqlı olaraq qalır. Müxtelif ölkelere sepelenmiş çeçen qaçqınlar arasında en çox yardıma ehtiyacı olanlar belke de mehz Pankiside yaşayanlardır. Onlar vetenlerine bu qeder yaxın olmalarına baxmayaraq, ona hesret qalıblar.
Pankisede olduqdan sonra orada gördüklerim ve teessüratlarım barede bir yazı yazmağa qerara aldım.
_____________

Всего несколько лет тому назад слово Панкиси можно было услышать и увидеть кадры из ущелья в эфире почти всех мировых телеканалов. Война в Чечне была в самом разгаре, каждый день десятки семей, одолевая горные рубежи, бежали от войны в Чечне за перевал – в Панкиси. Бежали и становились беженцами – людьми, нуждающихся в еде и крыше над головой.
Панкисское ущелье это Грузия, Кахетия. Здесь в основном проживают кисты или
кистинцы. Кисты, исповедующие ислам, утверждают, что являются этническими чеченцами. Однако фамилии кистинцев заканчиваются на «швили», как у грузин. По словам местных стариков, кистинцы перебрались сюда 200 лет назад в результате войны с Россией, аннексировавшей Кавказ.
Село Дуиси - место, где компактно проживают беженцы. Тут их около 100 семей
и все живут в ужасных условиях. Единственную помощь оказывает ООН, но явно недостаточно. Сейчас каждой семье выдается по 30 лари в месяц (около 20 долларов). Некоторое время назад вместо денег давали 27 кг муки, а также другие продукты. За последние месяцы дважды продукты раздавали турки. По словам беженцев, грузинское правительство им практически не помогает.
Аксакал села Дуиси Хасо Хангошвили говорит, что местные жители отдавали свои дома чеченским беженцам. "Грузины или чеченцы, это не имеет значения, народ у нас такой. Нас чеченцев очень мало, поэтому, где бы мы не жили, мы должны быть дружны. Сколько десятилетий мы живем здесь, никогда не забывали свои адаты и язык", - подчеркивает член совета старейшин.
В селе есть хозяйственные здания, которые были переданы беженцам для проживания. Каждой семье выделено по комнате. Иногда в комнате живут до семи человек.
24-летняя Зарина Газзеева - мать пятерых детей, живет с ними в одной из таких комнат. По середине комнаты - печь, по краям три кровати, на одной из которых лежит маленький сын Зарины, и глядит на очередных незнакомцев. Несмотря на все сложности, люди не забывают кто они, это можно заметить по плакату молящейся девочки на стене и чеченскому флагу, висящему у входа в комнату. По словам Зарины, она не работает, муж тоже не имеет постоянной работы, живут на 300 лари, выделяемые миссией ООН и грузинским правительством.
Глава администрации Ахметского района, где находится Панкиское ущелье, Георгий Майсурадзе говорит, что в 2000 году сюда прибыло около 8 тысяч чеченских беженцев, и все главные проблемы района связаны с этим периодом. Но сейчас их намного меньше, многие самостоятельно перебрались в Турцию, Азербайджан, Казахстан, а некоторые вернулись в Чечню.
"После 2004-го года проблемы начали постепенно разрешаться. В данный момент у нас два детских сада, библиотека, восстанавливается дорога длиной 4 километра", - отмечает Майсурадзе. Глава администрации говорит, что здесь также существует Ходорская ГЭС, и 700 человек устроились туда на работу. Идет второй этап строительства электростанции.
В Ахметском районе проживают 42 тысяч человек, из них 6,5-7 тысяч кистинцы. Местные власти считают, что для устранения безработицы нужно развивать виноградство и земледелие. Чтобы стимулировать развитие сельского хозяйства людям выдали трактора и другую технику. Беженцы выращивают зерно, кукурузу.
На каждую семью выдается по 20 литров солярки для обработки земли и сбора урожая.
В целом же в селе безработица и нищета. Один из таких безработных кистинец Муслим имеет небольшой участок земли. Он не женат, говорит, что урожай, который он собирает на огороде, еле хватает ему самому. Еще он занимается животноводством, а когда совсем нет денег, продает старинные ковры, которые достались ему от предков.
По словам Г.Майсурадзе правительство серьезно работает над тем, чтобы открыть новые рабочие места. "Здесь кругом леса, можно заниматься переработкой. У нас разные направления. Мы хотим развить консервное производство. Чтобы население сдавало свою продукцию на переработку», - отмечает глава администрации.
Другой проблемой остается образование. Многие беженцы не имеют среднего образования, не хватает учебников. Беженцы не владеют грузинским языком, и обучаются на русском языке в центральной школе села. Принимать учебники, предоставляемые Россией отказываются.
По словам Х. Хангошвили с 1944 года здесь нет чеченских школ и все местные жители учатся на грузинском. «Если мы сейчас потребуем, что хотим учиться на чеченском языке, думаю, это будет невозможно», - говорит он.


Ardı burda: http://www.contact.com.az/index.php?type=news&lang=ru&news_id=6726

G8 genişlenmek istemedi

Yaponiyanın Xokkaydo adasındakı sammit çerçivesinde liderlerin görüşü keçirilib.
Sammitin esas mövzusu bahalaşan ərzaq və neft qiymetlerile yanaşı iqtisadi tenezzülden çıxış yollarıdır. Bundan başqa “Böyük Sekkizler” deyişen iqlim şeraitini müzakire edibler.
“Kasıb və imkansızlar maliyye fırtınaları neticesinde erzaqla neftin bahalaşmasına göre daha çetin vəziyyətə düşübler”, - deyen Roma Papası liderlere müraciet ederek yoxsulluq problemine diqqet yetirmeye çağırıb.
Sammitin keçirildiyi Toyako qesebesi yaxınlığındakı Sapporo şeherinde zirve görüşüne qarşı etiraz aksiyası keçirilib. “Yoxsulluqla sözde yox, emelde mübarize aparın” şüarlarını seslendiren aksiya iştirakçıları dünya liderlerini yalnız öz ölkelerinin “menfeetlerini” qoruduqlarını söyleyibler.
Bütün bunları önceden diqqete alan gündoğan ölkenin rehberliyi asayişi temin etmek üçün 20 min polis emekdaşını işe celb edib. Toyako etrafında üç mühafize dairesi teşkil edilib.
Sammitde Rusiya prezidenti Dmitriy Medvedevin G8-liyin genişlendirilmesi barede fikrini destekleyen olmayıb. Lakin Liderlerden üçü “sekkizliyin” qapalı qalmasının ehemiyyetsizliyini diqqete çatdırıblar. Meselenin elehidarları iştirakçıların sayının artırılacağı teqdirde müzakirelerin keyfiyyetinin düşeceyini dile getirerek, “sekkizlerin” onsuzda diger ölkelerle emekdaşliq etdiyini söyleyibler.
Xatırladım ki, bu teklifle daha önce Fransa prezidenti N.Sarkozide çıxış etmişdir.
Tesadüfi deyil ki, Sammite “sekkizlerden” elave 16 ölkenin nümayendeleri devet olunublar, bunların arasında Avstraliya, Braziliya, Çin ve Hindistan da var.